Denk bütçe hedefinin önemli olduğunu, özel sektörün finansmana erişimi için denk bütçenin sürekli bir hedef olarak gündemde tutulması gerektiğini biliyoruz. Bu şekilde fon ihtiyaçlarının karşılanmasının yanısıra fonlama maliyetlerinin de düşecektir. Denk bütçe vergi ve büyüme arasında dengeli bir ilişki kurulmasında da önem taşıyor.

Türkiye ekonomisinin sürdürülebilir büyümesi ile toplanan vergilerin maksimize edilmesi arasında sağlıklı bir etkileşim kurulması gerekiyor. Büyümenin hızı kesilmeden vergi gelirlerinin artırılmasının mümkün kılınması gerekiyor.

Uzun dönemde büyüme oranları gerilerken vergi tahsilat oranlarının arttığını, yanısıra gelir ve kurumlar vergisi gelirlerinde artış yetersiz kalırken dolaylı vergilerin ağırlığının da giderek arttığını söyleyebiliriz. Türkiye’nin dolaylı vergi oranlarının düşürülmesini gündemine alması gerektiğine dikkat çekmek isterim. Genel olarak büyüme oranları gerilerken vergi oranları artıyor. Vergilerdeki dağılıma baktığımızda doğrudan vergi oranını artırmak zorunda olduğumuz görülüyor. Dolaylı vergide de bir iyileştirme yapılarak tabana yaymakta yarar var.

Dolaylı vergilerin artmasının yabancı yatırımların azalmasına yol açtığına da dikkat çekmek istiyorum. Yabancı yatırımcıların teşvik edilmesi bakımından selektif vergi uygulamalarına da gidilebilir.

Vergi adaleti ve kayıt dışılıkla mücadelenin önemini vurgulamak isterim. Vergi politikalarında önceliğin kayıt dışılıkla ve kayıt dışılığın yol açtığı haksız rekabetle mücadele olması gerektiğini düşünüyoruz. Bu bağlamda, vergi sisteminin daha şeffaf ve adil bir yapıya kavuşmasını bekliyoruz.

Ayhan Zeytinoğlu 2024 yılı makro ekonomik göstergelerine ilişkin değerlendirmelerde de bulundu:

DIŞ TİCARET

Aralık ayında ihracat yüzde 2,2 artışla 23 milyar 463 milyon dolar olarak gerçekleşti. İthalat yüzde 11,1 artışla 32 milyar 287 milyon dolar olarak gerçekleşti.  Dış ticaret açığı yüzde 33,7 artışla 8,8 milyar dolar oldu.

Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı ülkeler arasında  ilk sırayı ihracatın yüzde 1,7 gerilediği Almanya 1 milyar 645 milyon dolar ile aldı. Almanya’yı 1 milyar 496 milyon dolar ile ihracatın yüzde 13,9 arttığı ABD izledi. Bu ülkeleri İngiltere, Irak ve İtalya izledi.

Yılın tamamında ihracat  yüzde 2,5 artışla 261 milyar 925 milyon dolar oldu. En büyük ticaret partnerimiz Avrupa’da yavaşlama olduğu ve talebin daraldığı dönemde artış 2024 yılında da devam etti.

Bu artışta Ortadoğu ülkelerine yapılan ihracatın yeniden yükselişe geçmesinin de katkısını görüyoruz.

2025 yılında da başta Avrupa olmak üzere hedef pazarlarımızdaki talep artışlarıyla ihracatımızda daha yüksek seviyeler görmeyi temenni ediyoruz.

İHRACATTA ALMANYA İLK SIRADA

En fazla ihracat yaptığımız ülkeler sıralamasında ilk sırayı alan Almanya’ya ihracat yüzde 3,1 gerileyerek 20 milyar 438 milyon dolara düştü.ABD’ye ihracat yüzde 9,9 artışla 16 milyar 347 milyon dolara, İngiltere’ye ihracat yüzde 22,2 artışla 15 milyar 125 milyon dolara ulaştı. Irak, İtalya ve Fransa da 10 milyar doların üzerinde ihracat yapılan ülkeler arasında sıralandılar.

İTHALATTA GERİLEME

Türkiye ‘nin ithalatı 2023’e göre 361,9 milyar dolardan 2024’te 233 milyar 95 milyon dolara düştü. Bu performansla 2023’te 106,3 milyar dolar olan Türkiye’nin dış ticaret açığı 82 milyar 160 milyon dolara geriledi.

İthalatın dağılımın bakıldığında yatırım malları ithalatı yüzde 4 gerileyerek 50, 6 milyar dolara, hammadde ithalatı yüzde 8,8 gerileyerek 283,3 milyar dolara geriledi. Tüketim malları ithalatı yüzde 14,3 artışla 54,5 milyar dolara çktı.

ÇİN’DEN YAPILAN İTHALAT

En fazla ithalat yapılan ülkelerden Çin’den yapılan ithalat yüzde 0,3 düşüşle 44 milyar 935 milyon dolara,  Rusya’dan yapılan ithalat yüzde 3,7 düşüşle 43 milyar 915 milyon dolara, Almanya’dan ithalat yüzde 5,6 düşüşle 27 milyar 86 milyon dolara geriledi.

Bu arada, Çin’in dış ticaret fazlasının 235 milyar dolar olduğunu, ülkemizin Çin ile olan dış ticaretinde yaklaşık 40 milyar dolarlık bir açık verdiğini, dolayısıyla ülkemizin Çin’in toplam dış ticaret fazlasının yaklaşık yüzde 17’sini tek başına oluşturduğunu, bu rakamın Türkiye’nin Çin için önemli bir pazar olduğunu ve iki ülke arasındaki ticaret dengesizliğinin boyutunu ortaya koyduğunu gözden kaçırmamamız lazım.

İHRACATTA İSTANBUL ÖNDE

Ticaret Bakanlığı’nın, firmaların üretim yerleri esas alınarak hesaplanan ihracat istatistiklerinie baktığımızda 2024 yılında illere göre ihracat sıralamasında ihracatı yüzde 4,5 azalan İstanbul  56 milyar 541 milyon dolarla ilk sırayı aldı. İhracatı yüzde 7,34 artan Kocaeli 32 milyar 4 milyon dolar ile ikinci sırada yer aldı.

İzmir yüzde 3,4 azalış ve 23 milyar 817 milyon dolarla üçüncü, Bursa yüzde 2,5 artış ve 18 milyar 244 milyon dolarla dördüncü sırayı aldı. İhracatı yüzde 3,1 artan Tekirdağ 13 milyar 228 milyon dolar ile beşinci sırada yer aldı.

İHRACATI EN ÇOK ARTAN İL

2023 yılına göre il bazında ihracatta en fazla artış 2 milyar 188 milyon dolar ile Kocaeli’de gözlendi. Çorum 2 milyar 104 milyon dolarlık artış ile ikinci, Eskişehir 591 milyon dolar ile üçüncü il oldu.

İlimizin ihracat artışı sıralamasında ikinci olması ve ihracatını en fazla artıran il olması memnuniyet verici. Buradan ilimizdeki tüm ihracatçılarımızı kutluyorum.

ENFLASYON

Enflasyon verilerine baktığımızda aralık ayındaTÜFE aylık yüzde 1,03 artışla yıllık yüzde 44,38 artış gösterdi. ÜFE ise aylık yüzde 0,40 artışla yıllık yüzde 28,52 artış gösterdi.

2024’te, yılın ikinci yarısı itibariyle baz etkisinin devreye girmesi ve sıkılaşma tedbirlerinin etkisiyle enflasyonda düşüş ivmesi başlamıştı.

Aralık ayında da aylık artışın hız kestiğini ve enflasyonda gerilemenin devam ettiğini görüyoruz. Daha büyük gerilemenin ise baz etkisiyle ocak ayında görüleceğini söyleyebiliriz.

KAPASİTE KULLANIMI

Aralık ayı kapasite kullanım oranı Türkiye ölçeğinde kapasite kullanımı yüzde 75,8 olurken Kocaeli’de kapaste kullanımı yüzde 71,3 olarak gerçekleşti. Yılın tamamına baktığımızda Türkiye’de kapasite kullanımı 2023’ün 0,4 puan gerisinde kalarak yüzde 75,9 olurken Kocaeli’de kapasite kullanımı 2023’ün 0,1 puan gerisinde kalarak yüzde 71,1  olarak gerçekleşti.