Türkiye ekonomisinin büyümesinin motoru olan ihracatta yeni hedeflere ulaşmak için ihracatın finansmanında da daha yüksek fonlara ve daha yüksek hedeflere ihtiyaç var.

Türk Eximbank’ın sermayesinin ardı sıra 3 kez yükseltilmesini ve bu yolla ihracatın artırılmasını destekliyoruz. İhracatçıların küresel rakiplerinin çok daha uygun koşullarda, çok daha yüksek finansman sağlayan ihracat finansman kuruluşlarının desteklerini arkalarına aldıklarını biliyoruz.

 Finansmana erişim konusundaki sıkıntılarımız büyük ölçüde azalsa da kredi maliyetlerinin yüksekliği firmalarımızı zorluyor. Teşvik kapsamında yatırımı olmayan ve ihracat yapamayan firmalarımız krediye ulaşma konusunda daha da zorlanıyor.

Uzun vadeli yatırım kaynaklarının önünün kapalı olması özellikle öz sermayesi güçlü olmayan reel sektörü zorluyor, üretim ve istihdamı olumsuz etkiliyor.

Ayrıca kredilerdeki daralma ekonomik büyümeyi yavaşlattığı gibi kredilerdeki maliyetler yatırım kararlarının ertelenmesini de beraberinde getiriyor.

Ülkemizin, dünya ile rekabetini korumak için ihracatçılarımıza verilen desteklerin bütçenin elverdiği ölçüde daha fazla olması gerektiğini sürekli dile getiriyoruz.

Örneğin; Almanya, ABD, Çin, Güney Kore gibi gelişmiş ülkelerin ihracat bankaları, ağırlıklı olarak uzun vadeli yatırım kredilerini sağlayarak ve ihracatçılarının alıcılarına kredi vererek finansman desteği ile ihracat artışı sağlıyor.

Örneğin Almanya Hermes kredileri ile 1949’dan beri şirketlerinin yabancı ülkelere yönelik yatırım ve ihracatlarını garanti altına alıyor. Hermes kredileri 5 yıl vadeli ve ithalatçı ve ihracatçı arasında yapılan satış sözleşmesinin yüzde 85’ini finanse ediyor.  Sözleşme tutarının geri kalan yüzde 15’lik kısmı ise ithalatçı tarafından peşin olarak ödeniyor. Almanya için değerlendirildiğinde kredilerin tamamı için Hermes sigortası zorunlu. Almanya (EulerHermes) 2023’ün ilk yarısında 10,3 milyar euro tutarında işlem yapmış. Benzer bir şekilde ABD Ex-Im Bank 2023’te 8,8 milyar dolar doğrudan kredi ve kredi garantisi ile sigorta işlemine imza atmış.

Bu örneklerde olduğu gibi bizde de Türk Eximbank’ın desteklerinin genişletilmesinin ihracatımıza ivme kazandıracağına inanıyoruz. Eximbank’ın OVP’deki hedefi bu olmalı.

Ayrıca; ihracata yönelik proje bazlı finansmanın firmalarımız için çok değerli olduğunu biliyoruz. Bu kapsamda ülkemizin de hedef koyması gerektiğini düşünüyoruz. Bu çerçevede Türk Eximbank’ın son dönemde üç kez sermaye artışına gittiğini, sermayesinin  11,8 milyar lira artırılarak 35 milyar 700 milyon liraya çıkarıldığını biliyoruz. Böylelikle 2023 performansı 19,6 milyar dolar kredi, 22,4 milyar dolar sigorta olmak üzere 42 milyar dolar olarak gerçekleşen bankanın 2024 hedefi ise 50 milyar dolar olarak belirlendi.

MAKRO  EKONOMİK GELİŞMELER

Nisan ayına ilişkin makro ekonomik gelişmeleri de değerlendiren Başkan Zeytinoğlu şunları söyledi:

“Nisan ayında ihracat binde bir artışla 19 milyar 271 milyon dolar oldu. En fazla ihracat yapılan ülkeler arasında İngiltere yüzde 19 artışla 1 milyar 124 milyon dolar ihracata konu oldu. En fazla ihracatın yapıldığı Almanya’ya ihracat yüzde 6,8 geriledi.

İthalat ise yüzde 4,2 artışla 29 milyar 171 milyon dolar oldu. Yatırım malları ithalatı yüzde 3,5 artarken, hammadde ithalatı yüzde 0,9 geriledi. Tüketim mallarında yüzde 34,1 ile dikkat çekici bir artış yaşandı.

TÜKETİM MALLARI İTHALATINDA GÜÇLÜ ARTIŞ

Tüketim malları ithalatı 2023’ün tamamında yüzde 56,3 artışla 47,6 milyar dolar olurken, 2024’ün ocak-nisan döneminde yüzde 23,6 artışla 17,1 milyar dolar oldu. Binek otomobilleri ithalatında yılın ilk 3 ayında yüzde 164 artış yaşanırken, ihracat ancak yüzde 20 arttı. Aynı şekilde dayanıklı tüketim malları ithalatı aynı dönemde yüzde 189 artarken, ihracat artışı yüzde 4’te kaldı.

Tüketim malları ithalatındaki artışın, hammadde ve ara malları ithalatından daha yüksek oranda artış göstermesi, cari açığa da olumsuz yansıdı.

Nisan ayında en fazla ithalat yapılan ülkeler sıralamasında Çin 3 milyar 753 milyon dolar ile ilk sırayı alırken Rusya’dan yapılan ithalat da 3 milyar 330 milyon dolar oldu.

Dış ticaret açığı nisan ayında yüzde 13,3 artışla 9,9 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Kocaeli Gümrüklerinden aldığımız verilere göre nisan ayında Kocaeli’den gerçekleşen ihracat yüzde 4,4 artışla 3 milyar 32 milyon dolar, ithalat ise yüzde 4,9 gerilemeyle 6 milyar 683 milyon dolar oldu. İlk dört aylık döneme baktığımızda ihracat yüzde 4,9 artışla 12 milyar 998 milyon dolar, ithalat yüzde 1,9 düşüşle  25 milyar 222 milyon dolar oldu. Ticaret Bakanlığı’nın, firmaların üretim yerleri esas alınarak hesaplanan ihracat istatistiklerinin nisan verilerine baktığımızda İstanbul’dan yapılan ihracat yüzde 6,6 geriledi ve 4 milyar 75 milyon dolar oldu. İhracatın yüzde 2,9 arttığı Kocaeli 2 milyar 439 milyon dolar ile ikinci sırayı aldı.

ENFLASYONDA GELİŞMELER

Enflasyon verilerine baktığımızda nisan ayında; TÜFE aylık yüzde 3.18 artışla yıllık yüzde 69,80 olarak gerçekleşti. ÜFE aylık yüzde 3,60 artışla yıllık yüzde 55,66 olarak gerçekleşti. Mayıs ayı enflasyonunun da baz etkisiyle yüksek gelebileceğini, bununla birlikte enflasyonun Temmuz-Ağustos aylarında, sonbahara doğru inişe geçeceğini bekliyoruz.

CARİ AÇIK

Mart ayında yıllık Cari Açık 31 milyar 232 milyon dolara geriledi. Aylık cari açık 4 milyar 53 milyon dolar oldu. Yıllık açığın gerilemesinde ana etken dış ticaret açığındaki azalış oldu.

2023 yılı mart ayında 6,4 milyar dolar olan dış ticaret açığı 5,2 milyar dolara geriledi.

Hizmetler dengesi geçen yılın aynı ayının 624 milyon dolar gerisinde kalırken nisanda dış ticaret açığındaki yükselişin yıllık cari açığa yansıyabileceğini düşünüyoruz. Finans hesabına baktığımızda, gelen doğrudan yatırımlar azalırken, giden yatırımlar artıyor:  Giden net yatırım 560 milyon dolar, Gelen net yatırım 336 milyon dolar.

Türkiye’den giden doğrudan yatırımlar artarken, gelen yatırımlar azaldığını görüyoruz.

2024 yılının ilk çeyreğinde, Türkiye’ye Uluslararası Doğrudan Yatırım (UDY) girişi 1,5 milyar dolar olurken bu rakam geçen aynı dönemde 2,6 milyar dolar olmuştu. Mart ayında 403 milyon dolarlık tasfiye çıkışı da dikkat çekti.

SANAYİ ÜRETİMİ

Sanayi üretimi mart ayında yüzde 0,3 gerilerken, yıllık bazda yüzde 4,3 artış gösterdi.  Yüksek teknoloji ürünlerde üretim yıllık bazda yüzde 34,4 artarken, imalat sanayi üretim artışı yüzde 4, ara malı yüzde 5, enerji yüzde 6, sermaye malı yüzde 7,3, orta-düşük teknoloji üretim artışı yüzde 4,9 olarak gerçekleşti.

İŞSİZLİK

İşsizlik oranı mart ayında bir önceki aya göre 0,1 puan gerilerken, geçen yılın aynı ayına göre 1,4 artış gösterdi. Şubattan Marta Çalışabilir Nüfus 36 bin kişi, İşgücüne katılanlar 121 bin kişi, İstihdam edilenler 139 bin kişi arttı.

Mart ayı itibarıyla Çalışabilir Nüfus 542 bin kişi, İşgücüne katılanlar 962 bin kişi, İstihdam edilenler 1 milyon 372 bin kişi arttı. Böylelikle toplam istihdam 32 milyon 588 bin kişi ulaştı.

KAMUDA ÇALIŞANLARDA HIZLI ARTIŞ

Kamu kesimi çalışanların sayısına baktığımız zaman 5 milyon 238 bine ulaştığını ve ciddi bir artış olduğunu görüyoruz. 2007-2024 arasında kamuda istihdamda yüzde 79 artış görürken topla nüfusa oran olarak da yüzde 13,8’den yüzde 16,1’e çıktığımızı görüyoruz.

Aynı tarihler itibariyle Almanya’da artış oranı yüzde 42’de kalmış, toplam kamu çalışanı sayısı 5,2 milyon. Kamuda istihdam oranı ise yüzde 9,3’ten yüzde 11,4’e çıkmış.

BÜTÇE PERFORMANSI

Bütçe nisan ayında 177 milyar 83 milyon TL açık verdi. Gelirler yüzde 122,3 artışla 595,81 milyon TL, giderler yüzde 93,2 artışla 773,64 milyar TL olurken ocak-nisan bütçe açığı 691,31 milyar TL olarak gerçekleşti. Gelirlerdeki güçlü artışlara rağmen giderler tarafındaki artışlar bütçe dengesini olumsuz etkiledi. Bu kapsamda, Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi’ni olumlu buluyoruz. Kamuda yapılması planlanan tasarrufların, önümüzdeki aylarda bütçe dengesine olumlu katkı sağlamasını temenni ediyoruz.