Sanayicilerin üretimin önündeki engellerin kaldırılmasına yönelik istekler yoğunlaştı. 2026’da sanayici açısından önceliğin ‘ayakta kalmak’ olacağına dikkat çekmek isterim.

Mevcut kur politikası rekabetçiliği zorlaştırıyor. Yüzde 3’lük döviz dönüşüm desteğinin sürekli hale getirilmesi ve ABD’nin uyguladığı tarifeler nedeniyle ABD’ye ihracatta dönüşüm desteğinin yüzde 15 olarak uygulanması gerekiyor.

Sanayicilerin çeşitli platformlarda sorunlarını dile getirdiğine dikkat çeken Ayhan Zeytinoğlu 2026 yılında bu sorunların çözülmesinin zaruret kazandığını ifade etti.

Bu isteklerin TOBB Müşterek Konsey toplantısında da dile getirildiğine dikkat çekmek istiyorum. Başta kur politikası, yüksek enflasyon ve finansmana erişim olmak üzere,  yatırım ikliminin iyileştirilmesinin de öncelikler arasında yer aldığını söyleyebiliriz.

Sanayicilerin yatırım ikliminde 2006-2007 konjonktürünün tekrar tesis edilmesi gerektiğine vurgu yapmak istiyorum.

Sanayicilerin çeşitli platformlarda çözülmesini istediği sorunları, çözüm önerileri ve istekleri şöyle sıralamak mümkün:

Yatırım ikliminin iyileştirilmesi için 2006-2007 seviyesine tekrar çıkarabilmek için gerekli reformların acilen hayata geçirilmesi,

Gümrük Birliğinin hizmetler sektörünü, kamu alımlarını ve tarımı içine alacak şekilde daha kapsamlı hale getirilmesi,

Vize serbestliği yol haritasında henüz tamamlanmayan 6 kriterin bir an önce yerine getirilmesi,

ABD’nin ülkemize uygulayacağı ek gümrük vergisi nedeniyle ihracatçımıza gelecek ilave maliyetlerin devlet tarafından muhtelif desteklerle dengelenmesi,

Diğer ülkeler gibi Çin’e karşı yüzde 30’luk ek bir gümrük vergisi uygulanması,

Grup şirketlerinin birbirlerine bağlı kefaleti halinde Maliye Bakanlığı’nın vergi tahakkuk ettirmesinin önlenmesi.

İşveren prim teşvikinin imalat hariç olmak üzere 4 puandan 2 puana indirilmesi

Sanayi tesislerinin çatılarına yapılan güneş enerjilerinde iç tüketim olarak kullanabilmesine izin verilmesi

İşverene iş yerinde bulundurulması zorunlu meslek grupları ve ayrıca yapı denetim firmalarıyla anlaşma zorunluluğu getirilmesinin getireceği ek maliyetin düşürülmesine yönelik teşvik politikaları uygulanması

Faaliyet için zorunlu olmasına rağmen bazı giderlerin, özellikle akaryakıt harcamalarının kanunen kabul edilmeyen gider sayılması. Bunun işletmelerin maliyetlerini artırarak kârlılığı düşürmesi, yatırım kapasitesini zayıflatması, kayıt dışı ekonomiye yol açması.

Türkiye’nin Çin kaynaklı risklere karşı korunmaya yönelik stratejiler geliştirmesi

Makine sektöründe Çin’e karşı verilen ciddi açığın önlenmesi.

Cari açığın kapatılması noktasında Çin’e yönelik bir kısıtlama getirilmesi

 

-IRAK’A İHRACATA AYRI BAŞLIK

Türkiye’nin dış ticaretindeki aylık gelişmeleri değerlendiren, Irak’a yönelik ihracatın önündeki engellere de dikkat çeken Ayhan Zeytinoğlu şunları söyledi.

Kasım ayı ihracatı yüzde 2,2 artışla 22 milyar 718 milyon dolar  oldu. Ancak en fazla ihracat yaptığımız 20 ülkenin, aralarında ABD, Irak, Rusya, Mısır ve Çin’in yer aldığı 6’sında bu yıl yüzde 2’lik pazar kaybımız var.

Öte yandan en fazla ihracat yaptığımız komşu ülke Irak’a ihracatta yaşanan kayıp endişe verici. İhracattaki kayıpta; Irak’ın uygulamaya koyduğu yeni gümrük ve sevkiyat düzenlemeleri, Kuzey güney geçişlerinde yaşanan siyasi gerilimler, Bazı ürün gruplarında artan gümrük vergileri, Lojistik süreçlerdeki aksamalar, Başta Rusya olmak üzere rakip ülkelerin agresif pazar stratejileri yer alıyor.

-PAZAR PAYINI KORUMAK İÇİN

Irak’a ihracatta 10 yıl önceki dinamizme kavuşmak ve pazar payımızı korumak için yapılabilecekler; Alternatif lojistik kanallarının oluşturulması, Irak pazarında Türk ürünlerinin rekabet gücünü artıracak ticaret anlaşmalarının geliştirilmesi, Suriye ile daha önce imzalanan ancak 2011’den sonra fiilen işlemeyen serbest ticaret anlaşmasının yerine, çok daha kapsamlı bir ekonomik ortaklık anlaşması yapılması şeklinde sıralanabilir.

-KASIMDA İTHALATTA ARTIŞ SÜRDÜ

Kasım ayında ithalat yüzde 2,6 artışla 30 milyar 523 milyon dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret açığı ise yüzde 4 artışla 7 milyar 805 milyon dolar olarak gerçekleşti.

En fazla ithalat yaptığımız ülkeler arasında ilk sırayı alan Çin’den ithalat yüzde 14,5 artışla 4 milyar 155 milyon dolar  olarak gerçekleşti . Rusya’dan ithalat yüzde 21,6 düşüşle 3 milyar 119 milyon dolar  olurken İsviçre’den ithalat yüzde 52 artışa 2 milyar 32 milyon dolar oldu. Almanya ve ABD’ye ihracat yüzde sırasıyla yüzde 8,3 ve yüzde 13,3 artış gösterdi.

-YATIRIM VE ARA MAL İTHALATI ARTTI

Kasım ayında yatırım malları ithalatı yüzde 13 artışla 4,6 milyar dolara çıkarken, hammadde ithalatı yüzde 1,5 artışla 20 milyar 680 milyon dolara çıktı. Tüketim malları ithalatı yüzde 3,6 düşüşle 4 milyar 967 milyon dolara geriledi.

Yatırım ve ara malı ithalatında görülen bu artışları, üretim ve kapasite artırımı konularında geleceğe yönelik olumlu sinyaller verdiği için değerli buluyoruz. Öte yandan dış ticaret açığının azaltılması açısından tüketim malları ithalatındaki azalış da önemli.

-ÜRETİM AYLIK BAZDA DÜŞÜYOR

Ekim ayında sanayi üretimi aylık yüzde 0,8 gerilerken yıllık bazda yüzde 2,2 artış gösterdi. İmalat sanayinde aylık düşüş yüzde 0,9 olurken yıllık üretim yüzde 1,9 artış göbterdi. Ara mali üretimi aylık yüzde 0,6 gerilerken yıllık yüzde 2.6 arttı. Enerji üretimi aylık yüzde 1 geriledi, yıllık yüzde 5,4 artış gösterdi. Sermaye malı üretimi aylık yüzde 2,3 gerilerken yıllık olarak yüzde 12,2 artış gösterdi. Yüksek teknolojiye sahip mal üretimi aylık yüzde 7,8’lik düşüş ve yıllık yüzde 27,5 artışla dikkat çekti.

-KUR POLİTİKASI SÜRDÜRÜLEBİLİR DEĞİL

Eylül ayından bu yana sanayi üretiminde devam eden düşüş trendi, mevcut kur politikasının uzun vadede sürdürülebilir olmadığına işaret ediyor. Üretim ve yatırım açısından belirleyici olan ara malı ve sermaye malı alt kalemlerindeki aylık düşüşler endişe yaratıyor.

-ENFLASYONDA DÜŞÜŞ SÜRMELİ

Enflasyon verilerine baktığımızda kasım ayında TÜFE aylık yüzde 0,87 artırken yıllık bazda artış yüzde 31,07 oldu. ÜFE aylık bazda yüzde 0,84 artarken yıllık artış yüzde 27,23 olarak gerçekleşti.

-KREDİ FAİZLERİ DE DÜŞMELİ

Aylık verinin düşük gelmesi umut verici. Bu gelişmeler faiz indirimine de yön verdi. Merkez Bankası bu yılın son toplantısında, politika faizini 1,5 puan aşağıya çekti.Yıl genelinde toplam 9,5 puanlık indirim yapılmış oldu.

Faiz indirimiyle birlikte kredi maliyetlerimizin düşmesini, bu düşüşün de üretim maliyetlerimize olumlu katkı sağlamasını bekliyoruz.

-KAPASİTE KULLANIMI

Kasım ayı kapasite kullanım oranı ülke genelinde geçen yılın aynı ayına göre 1,7 puan düşüş ve ekim ayına göre 0,2 puan artışla yüzde 74,4 olarak gerçekleşti. Kocaeli’de kapasite kullanımı geçen yılın aynı ayına göre 1,7 puan gerilerken ekim ayına göre 0,2 puan artışla  yüzde 70,8 oldu.

-İŞSİZLİK DÜŞÜYOR

İşsizlik oranı ekim ayında geçen yılın aynı ayına göre 0,3 puan, eylül ayına göre 0,1 puan düşerek yüzde 8,5 olarak gerçekleşti. Geçen ay yüzde 15 olan genç nüfusta işsizlik oranı yüzde 15,6 olarak gerçekleşti.

Eylül’den ekime ‘çalışabilir nüfus’ 42 bin artarken, İşgücüne katılanlar 157 bin kişi, İstihdam edilenler 185 bin kişi arttı. Ekim itibariyle toplam istihdam sayısı 32 milyon 772 kişi oldu. 2024 ekim ayında toplam istihdam 32 milyon 689 kişi, işsizlik oranı yüzde 8,8 olmuştu